Aile Davaları ve Boşanma Hukuku Nedir?
Aile davaları ve boşanma hukuku, aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıkların çözülmesi için mahkemeye taşınan davalardır. Bu davalar, bireyler arasındaki ailevi ilişkilerden kaynaklanan hak ve yükümlülükleri düzenler ve Türk Medeni Kanunu kapsamında değerlendirilir. Aile davalarına genellikle Aile Mahkemeleri bakar. Eğer aile mahkemesi bulunmuyorsa, asliye hukuk mahkemesi bu davalara aile mahkemesi sıfatıyla bakar.
Aile Davaları
Aile davaları, konularına göre çeşitli başlıklara ayrılır. İşte en sık görülen aile davaları:
1. Boşanma Davaları
- Evlilik birliğinin sona erdirilmesi için açılır.
- Anlaşmalı boşanma veya çekişmeli boşanma şeklinde olabilir.
- Nafaka, tazminat, velayet gibi konular da bu dava içinde ele alınabilir.
2. Nafaka Davaları
- Yoksulluk, iştirak ve tedbir nafakası talepleriyle ilgili açılır.
- Örneğin, boşanma sonrası eşin ve çocukların maddi ihtiyaçlarını karşılamak için açılabilir.
3. Velayet Davaları
- Çocukların kimin yanında kalacağına karar verilmesi için açılır.
- Genellikle boşanma davası ile birlikte gündeme gelir, ancak daha sonradan velayetin değiştilmesi için yeniden dava açılabilir.
5. Mal Rejimi Davaları
- Evlilik sırasında edinilen malların paylaşımıyla ilgili uyuşmazlıklar için açılır.
- Mal rejimine ilişkin davalar; “olağanüstü mal rejimine geçiş davası” (TMK m. 206 vd), “değer artış payı alacağı davası” (TMK m. 227), “artık değere katılma alacağı davası” (TMK m. 231-236), ve “katkı payı alacağı davası” dır. Bu davalardan “olağanüstü mal rejimine geçiş davası bir alacak davası olmayıp, eşler arasındaki mevcut mal rejimini değiştirmeyi, mevcut mal rejimini hakim kararı ile “mal ayrılığı” rejimine dönüştürmeyi hedefleyen bir davadır. Diğer üç dava ise; kişisel hakka dayalı bir alacağın tahsilini amaçlayan davalardır.
6. Soybağı Davaları
- Çocuğun babası veya annesi ile hukuki bağının kurulması ya da iptal edilmesi için açılır. Örneğin, babalık davası, nesebin reddi davası gibi.
- Genel olarak soybağının kurulması Çocuk ile ana arasında soybağı doğumla kurulur.
- Çocuk ile baba arasında soybağı, ana ile evlilik, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulur. Soybağı ayrıca evlât edinme yoluyla da kurulur.
7. Kadın İçin Bekleme (İddet) Müddetinin Kaldırılması Davası
Evlilik sona ermişse, kadın, evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün geçmedikçe evlenemez. Doğurmakla süre biter. Kadının önceki evliliğinden gebe olmadığının anlaşılması veya evliliği sona eren eşlerin yeniden birbiriyle evlenmek istemeleri hâllerinde mahkeme bu süreyi kaldırır.
Bu dava, Türk Medeni Kanunu‘nun 132. maddesi uyarınca açılabilir. Aşağıdaki adımlar izlenir:
- Yetkili Mahkeme: Kadının ikamet ettiği yer aile mahkemesine başvurulur.
- Sağlık Raporu: Hamile olmadığını kanıtlayan sağlık raporu sunulur.
- Mahkeme Kararı: Mahkeme, raporun doğruluğunu inceleyip bekleme süresini kaldırabilir.
Boşanma Hukuku Nedir?
Boşanma, evlilik birliğinin sona erdirilmesi anlamına gelir ve genellikle eşlerin mahkeme kararıyla resmi olarak ayrılmasıyla gerçekleşir. Türkiye’de boşanma, Türk Medeni Kanunu’na göre belirli nedenlere dayanır. Boşanma nedenleri iki ana gruba ayrılır:
1. Özel Boşanma Sebepleri: Bu tür boşanmalar, belirli olaylara dayanır ve kanunda açıkça belirtilmiştir. Örnekler:
- Zina (aldatma),
- Hayata kast, pek kötü muamele veya onur kırıcı davranış,
- Suç işleme veya haysiyetsiz hayat sürme,
- Terk,
- Akıl hastalığı.
Boşanma süreci, anlaşmalı veya çekişmeli olarak yürütülebilir:
Anlaşmalı Boşanma: Eşler boşanma, mal paylaşımı, nafaka ve çocukların velayeti gibi konularda anlaşır. Süreç genellikle daha kısa ve kolaydır. En az bir yıllık evlilik şartı vardır.
Çekişmeli Boşanma: Eşler arasında anlaşmazlık varsa, süreç daha uzun ve karmaşık olabilir. Mahkeme, tarafların iddialarını değerlendirerek karar verir.
Ortak Hayatın Yeniden Kurulamaması (Fiili Ayrılık) Nedeniyle Boşanma Davası
Anayasa Mahkemesi 22/2/2024 tarihinde E.2023/116 numaralı dosyada, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesinin dördüncü fıkrasının Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline, iptal hükmünün kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir.
İptal sonrası yapılan düzenleme ile; TMK md. 166/4 “Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak bir yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Boşanma hukuku, hem duygusal hem de hukuki süreci karmaşık olduğu için, bir aile hukuku ve başanma avukatı ile çalışmak faydalı olabilir.