Ceza hukuku, toplumun düzenini, kamu güvenliğini ve genel refahını korumak amacıyla, belirli fiilleri suç olarak tanımlayan ve bu fiilleri işleyenlere uygulanacak yaptırımları düzenleyen hukuk dalıdır.
Ceza Hukukunun Temel İlkeleri
Ceza hukukunun temel ilkeleri, suç ve cezaların adil bir şekilde düzenlenmesini ve uygulanmasını sağlayan evrensel kurallar bütünüdür. Bu ilkeler, hukukun üstünlüğünü, bireyin hak ve özgürlüklerini korumayı ve adaleti sağlamayı amaçlar. İşte ceza hukukunun temel ilkeleri:
1. Kanunilik İlkesi (Nullum Crimen, Nulla Poena Sine Lege)
Bir fiilin suç sayılabilmesi ve cezalandırılabilmesi için, o fiilin önceden bir kanunda suç olarak tanımlanmış olması gerekir. Aynı şekilde, uygulanacak cezanın da kanunda belirtilmiş olması zorunludur. Kanunda suç olarak düzenlenmeyen bir davranış için kimse cezalandırılamaz.
2. Kusur İlkesi
Ceza hukukunda bir kimsenin cezalandırılabilmesi için kusurlu bir davranışta bulunması gerekir. Kasıt (bilerek ve isteyerek) ya da taksir (dikkatsizlik ve özensizlik) olmadan ceza verilmez.
3. Eşitlik İlkesi
4. Orantılılık İlkesi
5. Şahsilik İlkesi
Ceza sorumluluğu şahsidir, yani yalnızca suç işleyen kişi cezalandırılır. Hiç kimse, bir başkasının işlediği suçtan dolayı cezalandırılamaz. Ceza sorumluluğunun şahsiliği ceza hukukunun temel kurallarındandır. Cezaların şahsiliğinden amaç, bir kimsenin işlemediği bir fiilden dolayı cezalandırılmamasıdır. Diğer bir anlatımla, bir kimsenin başkasının fiilinden sorumlu tutulmamasıdır. Bu ilkeye göre asli ve fer’i failden başka kişilerin bir suç sebebiyle cezalandırılmaları mümkün değildir.
6. Lekelenmeme Hakkı (Masumiyet Karinesi)
Bir kişi, suçu mahkeme kararıyla kesinleşinceye kadar suçsuz kabul edilir. Hukuk devleti ilkesinin en vazgeçilmez unsurlarından olan masumiyet karinesi, şüpheli veya sanığın kesinleşmiş bir mahkeme kararıyla suçluluğunun saptanması anına kadar geçen sürede masum sayılacağı varsayımına dayanmaktadır (Yenidünya, 2004; Özen, 2017).
7. Adil Yargılanma İlkesi
Her birey, tarafsız ve bağımsız bir mahkeme önünde hakkaniyete uygun bir şekilde yargılanma hakkına sahiptir.
Dayanak: Anayasa m. 36, AİHS m. 6(Herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir.)
8. Geriye Yürümezlik İlkesi (Aleyhe Kanun Yasağı)
9. İnfazda İnsan Onuruna Saygı İlkesi
Ceza Davası Nedir?
Ceza davası, bir kişinin Türk Ceza Kanunu’na (TCK) göre suç sayılan bir fiili işlediği iddiasıyla, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) uyarınca soruşturma ve kovuşturma süreçleri sonunda açılır. Devletin temel amacı, suçun işlenip işlenmediğini tespit etmek, suç işlenmişse failin adil bir şekilde cezalandırılmasını sağlamaktır.
Ceza Davasında Alternatif Uyuşmazlık Çözümleri
1. Uzlaştırma
“Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği” ise hem uzlaşmayı hem de uzlaştırmayı “Tanımlar” başlığıyla düzenlen madde de ayrı ayrı tanımlamıştır.
- “Uzlaşma: Uzlaştırma kapsamına giren bir suç nedeniyle, şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar görenin Kanun ve bu Yönetmelikteki usul ve esaslara uygun olarak anlaşmış olmalarını (CMUY m. 4/1-j)”
- “Uzlaştırma: Uzlaştırma kapsamına giren bir suç nedeniyle şüpheli veya sanık ile mağdur, suçtan zarar gören veya kanuni temsilcisinin, Kanun ve bu Yönetmelikteki usul ve esaslara uygun olarak uzlaştırmacı tarafından anlaştırılmaları suretiyle uyuşmazlığın giderilmesi sürecini (CMUY m. 4/1-k)”
2. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi
Ceza hukukunda erteleme, uygulandığı aşamaya göre, yeni bir suç işlenmemesi halinde kamu davasının açılmasına, duruşmanın yapılmasına, mahkûmiyet hükmü kurulmasına; hüküm açıklanmışsa da mahkûmiyetin infazına engel olur. Erteleme, “kamu davası açılmasının ertelenmesi”, “duruşmanın ertelenmesi”, “hükmün açıklanmasının ertelenmesi” ve “cezaların infazının ertelenmesi” şeklinde farklı isimlerle ceza hukukunda düzenlenmiştir.
3. Önödeme
Önödeme, bir suçun işlenip işlenmediği konusunda ya da kimlerin o suçu işlediğiyle ilgili veya suçu işleyenlerin kusurluluğuyla alakalı yargılama faaliyetinden vazgeçilip sadece elde bulunan mevcut delillere göre suçun işlendiği kabul edilerek parasal bir yaptırım uygulanmasıdır[Özgenç İzzet, Ceza Hukuku Genel Hükümler, s. 725; DEMİRBAŞ, Ceza Hukuku Genel Hükümler, s. 737.]. Kanunda belirtilen şartlara uygun olarak belli cezayı gerektiren suçlarda kamu davası açılmasını engelleyen veya açılmış kamu davasını ise düşüren bir düzenlemedir.[Özbek/Doğan /Bacaksız/Tepe, Ceza Genel Hukuku, s. 747.]
Tecrübeli ve uzman bir ceza avukatı, sizin için en uygun savunma stratejisini oluşturabilir ve adil bir sonuç elde etmenize yardımcı olabilir.
Günümüzde hukuki sorunlarla karşılaşmak, herkes için endişe verici olabilir. Ceza hukuku, özellikle karmaşık bir alandır ve doğru adımları atmak, uzman bir rehberlikle kritik öneme sahiptir. Ceza davası dosyalarınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.