İşbu başlık altında yabancılar hukuku ve vatandaşlık hukuku irdelenecektir.
Yabancılar Hukuku Nedir?
Yabancılar hukuku, bir ülkede bulunan yabancılar için, yabancı olmaları nedeniyle konulmuş olan kuralların tümünü teşkil eder. Türk hukukunda yabancının girişi, çalışma hakkı, taşınmaz mala sahip olma hakkı, Türk vatandaşı olma hakkı, miras hakkı vd. haklar çerçevesinde yabancılar hukuku konusunda konulmuş kurallar ve haklar demetini oluşturmaktadır. İhtiyacınıza göre; yabancılar hukuku ve vatandaşlık hukuku alanında uzman bir avukattan destek almanızı öneriyoruz. Yabancılar hukuku ve vatandaşlık hukuku alanında uzmanlaşmış avukatlar, karmaşık süreçleri yöneterek müvekkillerin hak kaybına uğramamasını sağlar. Pratik, yararlı ve hızlı çözümler sunarak, hukuki süreçleri etkili bir şekilde yönetirler.
Yabancıların Türkiye'ye Giriş Hakkı
Pasaport Kanunu ve 6458 Sayılı YUKK’a göre; yabancıların Türkiye’ye girişi bazı şartlara tabi tutulmuş, bazı nedenlerle de yabancının Türkiye’ye girişinin mümkün olmadığı belirtilmiştir. Giriş şartları; “pasaport” ve “vize” gösterme mecburiyetidir.
Pasaport Gösterme Mecburiyeti
Türkiye’ye giriş ve Türkiye’den çıkış, sınır kapılarından, geçerli pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerle yapılır.
Vize Alma Mecburiyeti
Vize; bir ülkeye girebilmek için o ülke makamlarından alınan resmi izindir. “Türkiye’de doksan güne kadar kalacak yabancılar, vatandaşı oldukları veya yasal olarak bulundukları ülkedeki konsolosluklardan geliş amaçlarını da belirten vize alarak gelirler.” Vize muafiyetinden faydalananların vize alma zorunluluğu yoktur.
Türkiye'ye Girişin Engellenmesi
Yabancıların Türkiye’ye girişlerinin engellenmesi ve sınır kapılarından geri çevrilmesi iki şekilde tezahür edebilir. Bunlardan ilki, yabancının Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek yabancılardan olduğunun değerlendirilmiş olması, ikincisi yabancı hakkında Türkiye’ye giriş yasağı kararı alınmış olmasıdır. İhtiyacınıza göre; yabancılar hukuku/vatandaşlık hukuku alanında uzman bir avukattan destek almanız da süreci kolaylaştırabilir.
Türkiye’ye Girişlerine İzin Verilmeyecek Yabancılar
Aşağıdaki yabancılar, kabul edilemeyen yolcu kapsamına alınır ve Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyerek geri çevrilir:
- Pasaportu, pasaport yerine geçen belgesi, vizesi veya ikamet ya da çalışma izni olmayanlar ile bu belgeleri veya izinleri hileli yollarla edindiği veya sahte olduğu anlaşılanlar
- Vize, vize muafiyeti veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az altmış gün süreli pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar
- 15’inci maddenin ikinci fıkrası saklı kalmak kaydıyla, vize muafiyeti kapsamında olsalar dahi, 15 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan yabancılar
Yargı Kararları
“Olayda; davalı idarece davacı hakkında 2005 ve 2006 yıllarında tahdit veri girişleri yapıldığı, dolayısıyla davacının başvurusunun 6458 sayılı Kanun’un 7, 15 ve 32. maddeleri uyarınca reddedilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmüş ise de, dosya içerisinde yer alan İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Yabancılar Dairesi Başkanlığının 07/11/2015 tarih ve 31172 sayılı yazısında; davacı hakkında farklı tarihlerde konulan tahdit veri girişlerinin iptal edildiği, aktif tahdit kaydının bulunmadığı hususu göz önünde bulundurulduğunda; bu aşamada davacının anılan Kanun’un 7 ve 15. maddelerinde sayılan yabancılar kapsamında değerlendirilemeyeceği, dolayısıyla bu sebepler açısından, davacının kısa dönem ikamet izninin şartlarını düzenleyen 32. maddede aranan, Kanun’un 7. maddesi kapsamına girmeme şartını sağladığı açıktır.
Bu haliyle, 6458 sayılı Kanun’un uygulanmasına ilişkin Yönetmelikte yer alan şarta uygun şekilde, Türkiye’de mesken niteliğinde taşınmaz malı bulunan davacının ikamet izin başvurusunun, önceki tarihlerde konulan ve sonrasında iptal edilen tahdit kayıtları gerekçe gösterilerek reddedilmesine ve davacının 10 gün içinde ülkeden çıkış yapması gerektiğine ilişkin davalı idare işleminde hukuka uygunluk olmadığından, İdare Mahkemesi kararında sonucu itibariyle isabetsizlik bulunmamaktadır” (Danıştay 10. Daire, 25.11.2020 tarihli ve 2016/3625 E., 2020/5405 K. sayılı kararı, aynı doğrultuda bkz; İstanbul BİM 9. İdare Dava Dairesi, 24.11.2020 tarihli ve 2020/798 E., 2020/1333 K. sayılı kararı)
Türkiye’ye Giriş Yasağı
6458 s.Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu m.9 göre;
- Genel Müdürlük, gerektiğinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşlerini alarak, kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından Türkiye’ye girmesinde sakınca görülen yabancıların ülkeye girişini yasaklayabilir.
- Türkiye’den sınır dışı edilen yabancıların Türkiye’ye girişi, Genel Müdürlük veya valilikler tarafından yasaklanır.
- Türkiye’ye giriş yasağının süresi en fazla beş yıldır. Ancak, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit bulunması hâlinde bu süre Genel Müdürlükçe en fazla on yıl daha artırılabilir.
- Vize veya ikamet izni süresi sona eren ve bu durumları yetkili makamlarca tespit edilmeden önce Türkiye dışına çıkmak için valiliklere başvuruda bulunup hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancılara, idari para cezalarını ödemiş olmaları ve Bakanlıkça belirlenen ihlal sürelerini aşmamaları kaydıyla, Türkiye’ye giriş yasağı kararı alınmayabilir.
- 56 ncı madde uyarınca Türkiye’yi terke davet edilenlerden, süresi içinde ülkeyi terk edenler hakkında giriş yasağı kararı alınmayabilir.
- Genel Müdürlük, giriş yasağını kaldırabilir veya giriş yasağı saklı kalmak kaydıyla yabancının belirli bir süre için Türkiye’ye girişine izin verebilir.
- Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı sebebiyle Genel Müdürlükçe; idari para cezaları ve kamu alacakları sebebiyle ise valiliklerce yabancıların ülkeye kabulü ön izin şartına bağlanabilir.
Yargı Kararları
“…davacı hakkında tesis edilen yurda giriş yasağı kararı alınmasına dayanak Emniyet Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısında, İstihbarat Dairesi Başkanlığının “gizli” yazısı ekinde gönderilen isim listesinde adı geçen davacının “ülkemize girişi yasaklılar” kapsamına alınmasının uygun olacağının değerlendirildiği ve buna istinaden davacının “yurdumuza girmesi yasaklanan yabancılar” kapsamına dahil edilmesinin uygun görüldüğünün belirtildiği; ancak davacıya isnat edilen suçlamalara yönelik olarak somut herhangi bir bilgi ve belgenin dosyaya sunulmadığı, yine davacı hakkında kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından sakıncalı olduğu hususuna ilişkin olarak da herhangi bir bilgi ve belge olmadığı, davacıya yönelik ceza soruşturması veya kovuşturması olduğuna ilişkin de dava dosyası içerisinde herhangi bir bilgi ve belgenin yer almadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde; davacının yurda girişinin yasaklanması yolunda tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.” (Danıştay 10. Daire, 14.03.2023 tarihli ve 2021/1714 E., 2023/1215 K. sayılı kararı)
Aynı doğrultuda bkz. Ankara BİM 10. İdare Dava Dairesi, 11.11.2020 tarihli ve 2020/3076 E., 2020/2340 K. sayılı kararı. İdarenin hukuka aykırı kararlarına karşı yabancılar hukuku alanından uzman bir avukattan destek almanızı tavsiye ediyoruz
Yabancıların İkamet İzni
Türkiye’de, vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları zorunludur. İkamet izni, altı ay içinde kullanılmaya başlanmadığında geçerliliğini kaybeder. (YUKK m.19)
İkamet izni başvurusu, yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki konsolosluklara yapılır.
İkamet izni için başvuracak yabancılarda, talep ettikleri ikamet izni süresinden altmış gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeye sahip olmaları şartı aranır. (YUKK .21)
İkamet izni başvuruları, aşağıdaki hâllerde istisnai olarak valiliklere de yapılabilir: (YUKK .22)
- a) Adli veya idari makamların kararlarında veya taleplerinde
- b) Yabancının Türkiye’den ayrılmasının makul veya mümkün olmadığı durumlarda
- c) Uzun dönem ikamet izinlerinde
- ç) Öğrenci ikamet izinlerinde
- d) İnsani ikamet izinlerinde
- e) İnsan ticareti mağduru ikamet izinlerinde
- f) Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçişlerde
- g) Türkiye’de ikamet izni bulunan anne veya babanın Türkiye’de doğan çocukları için yapacağı başvurularda
- ğ) Geçerli ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya değişikliğe uğramasından dolayı yeni kalış amacına uygun ikamet izni almak üzere yapılacak başvurularda
- h) 20 nci maddenin ikinci fıkrası kapsamında yapılacak ikamet izni başvurularında
- ı) Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanların, kısa dönem ikamet iznine geçişlerinde
Türkiye İçinden Yapılan İkamet İzni Talebinin Reddi, İptali Veya Uzatılmaması
Türkiye içinden yapılan ikamet izni talebinin reddi, ikamet izninin uzatılmaması veya iptali ile bu işlemlerin tebliği valiliklerce yapılır. Bu işlemler sırasında, yabancının Türkiye’deki aile bağları, ikamet süresi, menşe ülkedeki durumu ve çocuğun yüksek yararı gibi hususlar göz önünde bulundurulur ve ikamet iznine ilişkin karar ertelenebilir. (YUKK m.25)
Yargı Kararları
“Dava konusu işlemde, davacının ikamet izni başvurusu hakkında “…başvurusu uygun görülmemiştir…” şeklindeki ibareye yer verildiği görüldüğünden, söz konusu işlemin kesin ve icrai nitelikte olduğu anlaşılmıştır.
6458 sayılı Kanun’un yukarıda anılan hükmü uyarınca, Türkiye içinden yapılan ikamet izni talebinin reddine ancak Valiliklerin karar verebileceği, bu kapsamda davalı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün herhangi bir yetkisinin bulunmadığı açıktır.
Buna göre, davacı tarafından Türkiye içinde yapılan ikamet izni başvurusu hakkında ilgili Valiliğince bir karar verilmesi gerekirken, bu konuda yetkisinin bulunmadığı görülen davalı idarece tesis edilen işlem yetki unsuru açısından hukuka aykırı bulunmaktadır.” ( Danıştay 10. Daire, 04.07.2017 tarihli ve 2016/3510 E., 2017/3472 K. sayılı kararı, aynı doğrultuda bkz. Danıştay 10. Daire, 23.12.2020 tarihli ve 2018/1315 E., 2020/6838 K. sayılı kararı)
Çalışma İzninin İkamet İzni Sayılması
Kural olarak bir yabancının Türkiye’de 90 günden fazla kalabilmesi için ikamet izni alması gerekmektedir. Ancak; “Geçerli çalışma izni ile 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 10 uncu maddesine istinaden verilen Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesi, ikamet izni sayılır.” (YUKK m.27/1)
Aile İkamet İzni
Farklı ülkelerde yaşayan aile fertlerinin birleşimini sağlayı amaçlayan aile ikamet izni YUKK m.34 ve devamında düzenlenmiştir.
Türk vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanların veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin;
- a) Yabancı eşine,
- b) Kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna,
- c) Kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna, her defasında üç yılı aşmayacak şekilde aile ikamet izni verilebilir.
Boşanma hâlinde, Türk vatandaşıyla evli yabancıya, en az üç yıl aile ikamet izniyle kalmış olmak kaydıyla kısa dönem ikamet izni verilebilir. Ancak yabancı eşin, aile içi şiddet gerekçesiyle mağdur olduğu ilgili mahkeme kararıyla sabit ise, üç yıllık süre şartı aranmaz.
Aile İkamet İzni Talebinin Reddi, İptali Veya Uzatılmaması
Aşağıdaki hâllerde aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz:
- a) 35 inci maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında aranan şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması
- b) Aile ikamet izni alma şartları ortadan kalktıktan sonra kısa dönem ikamet izni verilmemesi
- c) Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması
- ç) Aile ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi
Yargı Kararları
“Rusya Federasyonu vatandaşı olan davacının aile ikamet izni talebinin 6458 sayılı Kanunun 36. maddesi uyarınca reddine ilişkin İstanbul Göç İdaresi İl Müdürlüğü’nün 10/09/2018 günlü ve 1441339 sayılı işleminin iptali istemiyle açılan davada; davacının uluslararası koruma talebinden vazgeçerek 29.11.2016 tarihli başvuru formu ile aile ikamet izni verilmesi talebinde bulunduğu, davalı idarece yapılan değerlendirme sonrasında aile ikamet izni için gerekli olan belgelerin bir kısmının eksik olduğundan bahisle bu belgelerin tamamlanması için davacıya 10 gün süre verildiği, eksik evrakların verilen sürede tamamlanmadığından aile ikamet izin talebinin reddine karar verildiği, bu işlemin iptali talebiyle davanın açıldığı anlaşılmakta olup, eksik belgelerin tamamlanması konusunda davacıya herhangi bir tebligat yapılmadığı gibi Yönetmeliğin 24. maddesi uyarınca 30 gün süre verilmesi gerekirken yönetmelik hükmüne aykırı olarak davacıya 10 günlük süre verildiği, ayrıca 6458 sayılı Kanunun 21/5. maddesi uyarınca ikamet başvuruların 90 gün içerisinde sonuçlandırılması gerekirken bu süreye de riayet edilmediği cihetiyle dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline ilişkin İstanbul 1. İdare Mahkemesince verilen 16/05/2019 tarih ve E:2018/2869, K:2019/1495 sayılı kararın istinaf incelenmesinde ; istinaf yoluyla kaldırılması istenilen İdare Mahkemesi kararında kanunda sayılan kaldırma nedenlerinin bulunmadığı anlaşıldığından ve dilekçede ileri sürülen iddialar da sözkonusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediğinden başvurunun reddine,…,temyiz yolu kapalı olmak üzere kesin olarak, 10/01/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.” (İstanbul BİM 9. İdare Dava Dairesi, 10.01.2020 tarihli ve 2019/1358 E., 2020/48 K. sayılı kararı) İdarenin hukuka aykırı kararlarına karşı yabancılar hukuku alanından uzman bir avukattan destek almanızı tavsiye ediyoruz.
Yabancının Kıdem Tazminatı Hakkı
Kıdem tazminatından sadece İş Kanunu’na tabi olan işçiler faydalanabilir. İkinci olarak işçinin işyerinde en az bir yıllık kıdeminin bulunması zorunludur.
Yabancı uyrukluların ülkemizdeki çalışmaları sırasında iş sözleşmelerinin haklı nedenle derhal feshedilmesi ve kıdem tazminatı ödenmesine kural olarak engel bir durum bulunmamaktadır. Yabancı uyruklu işçinin ölümüyle iş sözleşmesinin son bulması halinde kanuni mirasçıları kıdem tazminatı talep edebilecektir. Yabancı işçiler de 1475 sayılı Kanunun 14. maddesinde sayılı şartları sağladıkları taktirde kıdem tazminatı almaya hak kazanabilecektir. Yargıtay’ın bir kararına göre birbirini takip eden birden fazla sayıda sözleşme yapılmış olmasının, iş sözleşmesini belirsiz süreli sözleşmeye dönüştürmeyeceğine ve yabancı işçinin çalışma iznini süreli alması durumunda çalışma izninin objektif neden kabul edilerek sözleşmenin belirli süreli olarak kabul edileceğine karar verilmiştir. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2004/24583 Esas, 2005/20488 Karar) Bu kapsamda kıdem tazminatı yabancılar hukuku (YUKK) kapsamında değerlendirilmez.
Yabancının Kişi Dokunulmazlığı
Kişi dokunulmazlığı ve güvenliği genel olarak 1982 Anayasasınını 17 vd. maddelerinde güvence altına alınmıştır. Anayasanın ilgili hükümleri vatandaş-yabancı ayrımı yapılmadan uygulancaktır. Yabancıya bu konuda farklı olarak uygulanan işlemler ise; uluslararası koruma, sınırdışı etme ve suçluların iadesidir. (Yabancılar Hukuku, Aysel Çelikel, Günseli (Öztekin) Gelgel, 2022, s.124) Yabancı kişinin, kişi dokunulmazlığı güvencisi, yabancılar hukuku(YUKK) değil, Anayasa’dır.
Yabancının Sınırdışı Edilmesi
Yabancılar, sınır dışı etme kararıyla, menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilir. (YUKK m. 52)
- Sınır dışı etme kararı, Genel Müdürlüğün talimatı üzerine veya resen valiliklerce alınır.
- Karar, gerekçeleriyle birlikte hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir.
- Yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde idare mahkemesine başvurabilir.
- Mahkemenin bu konuda vermiş olduğu karar kesindir.
- Yabancının rızası saklı kalmak kaydıyla, dava açma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması hâlinde yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancı sınır dışı edilmez.
Sınır Dışı Etme Kararı Alınacaklar
Aşağıda sayılan yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınır:
- a) 5237 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler
- b) Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar
- c) Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar
- ç) Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar
- d) Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar
- e) Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler
- f) İkamet izinleri iptal edilenler
- g) İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler
- ğ) Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler
- h) Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler
- ı) Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler
- i) Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar
- j) İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar
- k) Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler.
54 üncü madde kapsamında olsalar dahi, aşağıdaki yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınmaz:
a) Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar
b) Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler
c) Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar
ç) Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları
d) Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları
Yargı Kararları
“Dava dosyasının incelenmesinden, Suriye uyruklu olan davacı tarafından, 04/02/2016-04/02/2019 tarihleri arasında geçerli olan öğrenci ikamet izninin uzatılması istemiyle yaptığı başvurunun; “hakkında G-87 kodlu yurda giriş yasağı olduğu, söz konusu tahdit kararı sebebiyle sınırdışı kararı alındığı” gerekçesiyle Samsun İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nün 880110.101.14.29 sayılı kararı ile reddedilmesi üzerine, söz konusu işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır….
Bu durumda davacı hakkında, sınırdışı kararı alınmış bir kişiye ikametgah izni verilmesinin mevzuat gereği mümkün olmaması sebebiyle dava konusu işlemin tesis edildiği görülmüşse de, davacı hakkında tesis edilen sınır dışı işleminin yukarıda yer verilen Mahkeme kararıyla kesin olarak ortadan kaldırıldığı görüldüğünden, davacının talebinin hakkında bulunan sınır dışı işlemi nedeniyle reddine yönelik dava konusu işlemde hukuka uygunluk, aksi yöndeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.” (Samsun BİM 3. İdare Dava Dairesi, 12.11.2020 tarihli ve 2020/840 E., 2020/1149 K. sayılı kararı, aynı doğrultuda bkz. Konya BİM 5. İdare Dava Dairesi, 03.12.2020 tarihli ve 2020/1799 E., 2020/2584 K. sayılı kararı, Danıştay 10. Daire, 22.09.2020 tarihli ve 2015/4143 E., 2020/3153 K. sayılı kararı)
Yine haksız idari gözetim nedeniyle tazminat talebi için yabancılar hukuku avukatından destek almanız tevsiye edilir.
Vatandaşlık Hukuku Nedir?
Vatandaşlık hukuku, bireylerin bir devlete vatandaşlık bağıyla bağlı olmalarını düzenleyen hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, vatandaşlığın kazanılması, kaybedilmesi, vatandaşların hak ve yükümlülükleri gibi konuları kapsar.
Vatandaşlık Hukukunun Ana Konuları
1. Vatandaşlık Kazanma:
- Doğum yoluyla: Kan bağı (soy) veya doğum yeri esasına göre vatandaşlık kazanmayı ifade eder. (Vatandaşlık hukukunda; doğumla vatandaşlık kazanılması, çocuğun şahsına bağlı bir haktır. Kaide olarak kanun gereği olur. Vatandaşlığın verilmesi doğumdan sonra, mesala bir beyana dayanılarak veya bir hakimiyet fiiline bağlı olarak meydana gelmiş olsa dahi, “doğum ile” kazanma olarak nitelendirilir ve doğum anından itibaren hüküm ifade eder./ (Engin NOMER, 2023, S.52))
- Sonradan kazanma: Evlilik, uzun süreli ikamet, vatandaşlığa kabul gibi yollarla vatandaşlık edinmeyi ifade eder.
2. Vatandaşlık Kaybı:
- Vatandaşlık hukukunda; kendi isteğiyle vatandaşlıktan çıkmayı ifade eder.
- Devletin belirlediği şartlarda vatandaşlığı iptal etmesi (örneğin,
5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 29 uncu maddesi uyarınca:
Aşağıda belirtilen eylemlerde bulundukları resmi makamlarca tespit edilen kişilerin Türk vatandaşlığı Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile kaybettirilebilir.
a) Yabancı bir devletin, Türkiye’nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında dış temsilcilikler, yurt içinde ise mülki idare amirleri tarafından bildirilmesine rağmen, üç aydan az olmamak üzere verilecek uygun bir süre içerisinde kendi istekleri ile bu görevi bırakmayanlar.
b) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde Bakanlar Kurulunun izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam edenler.
c) İzin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar.
Hukuka aykırı olarak vatandaşlığın kaybettirilmesi hallinde vatandaşlık hukuku avukatından destek almanızı öneririz.
3. Haklar ve Yükümlülükler:
- Vatandaşların temel hakları: Oy kullanma, kamu görevine girme, sosyal hizmetlerden faydalanma vs.
- Vatandaşların sorumlulukları: Vergi ödeme, askerlik hizmeti vd.
4. Çifte Vatandaşlık: Aynı anda birden fazla ülkenin vatandaşı olma durumu ve bunun hukuki sonuçlarını ifade eder.
5. Vatansızlık: Hiçbir devletin vatandaşı olmayan bireylerin durumunu düzenleyen kurallar.
Vatandaşlık hukukunun, kamu hukuku karakteri, vatandaşlık hukukuna giren tekmil hukuki müesseselerin kamu hukuku karakterinde olduğu manasına gelir. (Engin NOMER, 2023, S.29) Vatandaşlık hukukunda esas prensip, vatandaşlığın tayininde dikkate alınacak hukuk, vatandaşlığı söz konusu olan devletin hukukudur. Devletler hukuku, devletlere, diğer bir devletin vatandaşlıını düzenlemeyi menetmektedir.
Vatandaşlık hukukuna ait kanunlar ihtilafı prensibi gereğince bir şahsın vatandaşlığı söz konusu edilen devletin hukuk nizamına göre tayin edilir.
İhtiyacınıza göre; yabancılar hukuku/vatandaşlık hukuku alanında uzman bir avukattan destek almanız da süreci kolaylaştırabilir. Tekin Hukuk Bürosu, müvekkillerine Türk vatandaşlık başvurusu ile ilgili işlemlerde mahkemelerde dava açma, dava takibi ve uyuşmazlık çözümü konularında hukuki destek sunmaktadır.