İdare Hukuku Nedir?
İdare hukuku, kamu yönetiminin işleyişini düzenleyen, idarenin yapısını, faaliyetlerini, yetkilerini ve sorumluluklarını belirleyen hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, idarenin bireylerle ve diğer kamu kurumlarıyla olan ilişkilerini düzenler ve kamu yararını gözeterek bireylerin haklarını korumayı amaçlar. Bu makalede idare ve vergi hukuku kısaca özetlenecektir. İdare ve vergi hukukunda dava türleri ve sıkça sorulan sorular için makalemizi inceleyebilirsiniz.
İdare hukukunun temel özellikleri şunlardır:
1. Kamu yararı odaklıdır: İdarenin faaliyetleri, toplumsal faydayı gözetmek zorundadır.
2.Tek taraflı işlem yetkisi: İdare, bazı durumlarda yasaların verdiği yetkiyle tek taraflı olarak kararlar alabilir (örneğin, idari para cezaları veya kamulaştırma kararları).
3.Özel hukuktan ayrılır: İdare hukuku, özel hukuk düzenlemelerinden farklıdır ve kendine özgü kurallar ve ilkeler barındırır (örneğin, “idarenin işlem ve eylemlerinin hukuka uygunluk” karinesinden yararlanmakta olup, idari işlemlerin hukuka aykırı oldukları yargı yerlerince tespit edilmelerine kadar, idari işlemler bu karineden yararlanmakta ve herhangi ikinci bir irade olmaksızın hukuk aleminde etki doğurmaya devam etmektedirler.)
4.Denetim mekanizmaları: İdarenin işlemleri yargısal denetime tabidir. Özellikle idari yargı, bu hukukun önemli bir parçasıdır. Hukukumuzda yer alan bazı idari denetim mekanizmaları; Kamu Denetçiliği Kurumu, Türkiye İnsan Hakları Ve Eşitlik Kurumu, Devlet Denetleme Kurulu, Kamu Görevlileri Etik Kurulu
- Hukuk devleti ilkesinin en temel gereklerinden birisi idari işlem ve eylemlerin yargı denetimine tabi olmasıdır. İdarenin yargısal denetiminin temel amacı ise, idarenin hukuka aykırı davranmasını engellemek, hukuka aykırılıkları ve haksızlıkları gidermektir. Bu bakımdan idari yargının yetkisi, sadece idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluk denetimi ile sınırlıdır.
Vergi Hukuku Nedir?
Vergi hukuku, bireylerin ve işletmelerin vergi yükümlülükleriyle ilgili hükümleri içerir. Vergi hukuku, vergi ödemeleri, vergi beyannameleri ve vergi incelemeleri gibi konuları düzenler. Vergi hukuku, vergi mükelleflerinin haklarını koruma altına alırken, devletin vergi gelirlerini düzenler. Vergi hukuku çerçevesinde vergi cezaları, vergi indirimleri ve vergi iadesi gibi konular detaylı bir şekilde incelenir.
İdare Ve Vergi Hukukunda Dava Türleri
İdare ve vergi hukukunda dava türleri, idari yargı organlarında görülen davalar olup, genel olarak üç ana başlık altında incelenir:
1. İptal Davası
İdarenin hukuka aykırı işlemlerinin iptali amacıyla açılan davalardır.
İptal davalarında amaç, hukuka aykırı işlemin ortadan kaldırılarak hukuki durumun eski hâline getirilmesidir.
Şartları:
Menfaat ihlali: Davacının idari işlemden dolayı kişisel, meşru ve güncel bir menfaatinin ihlal edilmesi gerekir.
Hukuka aykırılık iddiası: Dava, idari işlemin yetki, şekil, sebep, konu veya maksat unsurlarından biriyle hukuka aykırı olduğu iddiasıyla açılır.
Süre: İstisnalar hariç, altmış gündür.
2. Tam Yargı Davası
İdarenin eylem ve işlemlerinden doğan zararların tazmini için açılan davalardır.
Bu dava, hem maddi hem de manevi zararların giderilmesi talebiyle açılabilir.
İki tür zarar tazmin edilir:
Maddi zarar: Malvarlığında meydana gelen eksilmeler.
Manevi zarar: Kişinin ruhsal ve sosyal hayatında meydana gelen zararlar.
Genelde başvuru şartı: Önce idareye başvurup zarar tazminini istemek, talep reddedilirse veya 30 gün içinde cevap verilmezse dava açılır.
- Bu dava türleri, idari yargının temel işlevlerinden biri olan birey ile idare arasındaki hukuki uyuşmazlıkları çözmeyi hedefler. İdare ve vergi hukukundan kaynaklanan tam yargı ve iptal davası için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
İdare ve Vergi Hukuku Yargılamasında Sıkça Sorulan Sorular
İdare ve Vergi Hukukunda dava açma süresi hangi tarihte başlar?
İdare ve vergi hukuku uyuşmazlıklarında dava açma süresi; yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden başlar. Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yoluyla bildirim yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihini izleyen günden itibaren on beş gün sonra işlemeye başlar. İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar.
İdare mahkemesine kaç gün içerisinde dava açılmalıdır?
İdare mahkemelerinde dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde altmış gündür. Ancak, kendi kanunlarında belirlenmiş özel bir dava açma süresi öngörülmüşse bu süre içerisinde idari davanın açılması gerekir.
İdari işlem size tebliğ edilmemişse ne zaman dava açabilirsiniz?
Bazı idari işlemler ile ilgili olarak davalı idare tarafından size tebligat yapılmayabilir. Bu durumda söz konusu idari işlemi öğrendiğiniz tarihten itibaren kanunda öngörülen dava açma süresi içinde dava açabilirsiniz.
Üyesi olduğum sendika benim adıma dava açabilir mi? Nasıl?
Davacı adına üye olduğu sendika avukatı dava açıyor ise davacının sendika üyelik belgesinin örneği ile sendikaya dava açma yetkisi verdiğine dair yetki belgesinin örneğinin dilekçeye eklenmesi gerekir.
Dava dilekçesinde davalı konumundaki idarenin hatalı seçilmesi halinde idare mahkemesince ne yönde karar verilir?
Dava dilekçesinde davalı olarak yanlış idareyi belirtmeniz durumunda idare mahkemesince hasım düzeltme kararı alınır. Bu karar ile doğru idare hasım mevkiine alınır. Yani dava dilekçesinde hasmı (davalıyı) yanlış olarak belirleseniz bile idare mahkemesince hasım düzeltme kararı alınır ve hasım düzeltilir
Hakkımda tesis edilen işlemin iptalini ve bu işlem nedeniyle uğradığım zararların tazminini istiyorum. Birlikte ya da ayrı ayrı açabilir miyim? Nasıl?
İdari işlemlerden doğan maddi ve manevi zararların tazmini için doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davası birlikte açılabileceği gibi ilk önce iptal davası açılarak bu davanın karara bağlanması üzerine, bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması halinde verilecek kararın tebliği (iptal kararının kesinleşme tarihinden itibaren dava açma süresi içerisinde tam yargı davası açılabilmektedir) veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı icra tarihinden itibaren dava süresi içinde tam yargı davası açabilirler.
Yürütmenin Durdurulması Nedir?
İdari işlemin iptali davasının en önemli unsuru tedbir mahiyetindeki yürütmenin durdurulması kararıdır. Yürütmenin durdurulması kararı, aleyhine iptal davası açılan işlemin idare tarafından davanın sonuçlanması beklenmeden uygulanması halinde kişilerin zarara uğramasını engellemek amacıyla verilen ve davaya bakan mahkeme tarafından nihai karar verilinceye kadar geçerli olan, geçici nitelikte bir karardır (2577 sayılı İYUK madde 27).
Tam yargı davası dilekçesinde talep ettiğim miktarı belirlerken nelere dikkat etmeliyim? Talep ettiğim miktarı artırabilir/azaltabilir miyim?
- Davalı idarenin/idarelerin idari faaliyeti (idari eylemi) nedeniyle davacının uğradığı maddi ve manevi zararların söz konusu olması ve bu zararların tazmininin istenmesi halinde aynı dilekçede maddi ve manevi tazminat miktarı ayrı ayrı belirtilerek tazminat talep edilmelidir.
- Tazminat tutarının bir defaya mahsus olmak üzere artırılması mümkün iken ıslah hakkı kapsamında maddi veya manevi tazminat tutarının azaltılması olanaklı değildir. Ayrıca, ıslah hakkı kapsamında sadece tazminat tutarının mahkemece esastan karar verilmeden önce bir defaya mahsus artırılması mümkün olup, tazminat dışında kalan taleplerin ve idari işleme yönelik talebin ıslah yolu ile değiştirilmesi veya genişletilmesi olanaklı değildir. (Davayı genişletme yasağı)
- Islah edilen tutar nedeniyle hesaplanacak peşin nispi karar harcı tutarının artırma (ıslah) dilekçesi verildiğinde yatırılması gerekir.
İdare mahkemesi kararı davalı idare tarafından en geç kaç gün içerisinde uygulanmalıdır?
İdare mahkemesinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre davalı idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye mecburdur. Kararların icaplarına göre işlem tesis etme süresi, hiçbir şekilde kararın davalı idareye tebliğinden itibaren otuz günü geçemez. İdare ve vergi hukukunda lehinize olan kararın geç uygulanması nedeniyle manevi tazminat hakkınız saklı olduğunu belirtir. İdare ve vergi hukuku alanıında deneyimli bir avukkattan destek almanız tavsiye edilir.
İdari davalar sonucunda Anayasa Mahkemesine hak ihlali nedeniyle bireysel başvuru ne zaman ve nasıl yapılır?
İdare ve vergi hukuku davaları kanun yollarından geçerek kesinleşmesi üzerine kesinleşmeyi sağlayan istinaf veya temyiz merciinin kararının ÖĞRENİLMESİNDEN itibaren 30 gün içinde Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapılmalıdır. Başvuru, Anayasa Mahkemesinin resmi internet sitesinde (www.anayasa.gov.tr) “Bireysel Başvuru” kısmında yer alan matbu başvuru formunun, aynı kısımda yer alan Başvuru Kılavuzunda belirtilen usule uygun olarak doldurulup başvuru formu ve eklerinin Anayasa Mahkemesine teslim edilmesi veya mahkemeler aracılığı ile gönderilmesi suretiyle yapılır. Başvuru yapılırken başvuru harcının yatırıldığına dair makbuzunun başvuru formu ekinde sunulması gerekir.
- İdare ve vergi hukukundan kaynaklanan bir anayasal hak ihlalinde bireysel başvuru konusunda tecrübeli bir avukattan hukuki destek almanız son derece önem arz etmektedir.