Güvenlik Soruşturması Nedir?
Güvenlik soruşturması, kişinin kamu hizmetine alınmasında sakınca olup olmadığına ilişkin yapılan soruşturma ve araştırmadır. Bu soruşturma ve araştırma neticesinde idare kamu görevlisi olarak kabul edeceği kişinin kamu hizmetini görmek için yeterli güvenilirlikte olup olmadığına karar vermektedir.
MADDE 8- (1) Güvenlik soruşturması, arşiv araştırmasındaki hususlara ilave olarak kişinin;
a) Görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin,
b) Yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin,
c) Terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının,
mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir. [Güvenlik Soruşturması Ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmelik]
Güvenlik Soruşturmasına İlişkin İşlemin İptali
Bilindiği üzere; idari yargı kararları geriye yürür nitelikte olduğundan iptal kararıyla, davaya konu işlem hiç tesis edilmemiş gibi “eski hale getirilmesi” gerekmektedir. Eski hale getirme kurumu, iptal edilen işlemle adayın uğramış olduğu her türlü kaybının (mali haklarının ödenmesi, kademe ilerlemesi yapılması, derece ve kıdem verilmesi gibi) telafisi anlamına gelmektedir. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi iptal kararının yerine getirilmemesi anlamına geleceğinden idarenin sorumluluğunu doğuracaktır.
Bu halde güvenlik soruşturma raporu olumsuz olan adayların mahkemenin iptal kararı ile; emsallerin atandığı tarih ile güvenlik soruşturması engeline takılanların atandığı tarihe kadarki dönem için yoksun kalınan parasal ve özlük haklarının yasal faizi ile iadesini talep etme hakları saklıdır. Nitekim hukuka aykırı işlem olmasaydı güvenlik soruşturması engeline takılanların atanacakları kadroya emsalleriyle birlikte atanacağı beklentisi bir varsayım değil hukukun öngörülebilir bir sonucudur. Hakkımızda bilgilere erişim için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Emsal Kararlar
Danıştay 1. Dairesi E.1982/112 K.1982/130 07.06.1982 tarihli kararına göre; “Göreve iade olanların, dava dilekçelerinde bir istemde bulunmuş olup olmadıklarına bakılmaksızın, idarenin haksız işleminin tesisi tarihinden sonraki bütün maddi haklarının ödenmesi gerekmektedir.”
Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği (Seri No. 81), “…Haklarında tesis edilen göreve son verme, görevden çekilmiş sayılma ya da benzeri işlemlerin iptali üzerine geri döndürülenlerin, dava dilekçelerinde aylık ve diğer özlük haklarına ilişkin bir istemde bulunup bulunmadıklarına bakılmaksızın, işlemin tesisi tarihinden sonraki bütün maddi haklarının ödenmesi gerektiği” gereğince gerek ihtilafların kısa zamanda çözümlenmesi gerekse kurumların boş yere yargı giderlerini ödememeleri bakımından uygulamanın Danıştay Birinci Dairesinin anılan karan doğrultusunda yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Anayasa Mahkemesi Kararları
Anayasa Mahkemesi’nin emsal kararına göre; “Hukuk devletinde idare, hukuka aykırı olarak tesis ettiği işlemlerin sebep olduğu ihlalleri giderme yükümlülüğü altındadır. İdare, eski hâle getirme ilkesi gereğinde kişiyi, hukuka aykırı işlem tesis edilmemiş olsaydı kişi hangi durumda olacaksa ona mümkün olduğunca en yakın konuma getirmekle yükümlüdür. Bu açıdan, idarenin başvurucuyu yeniden adaylıkla ilişkilendirmekle ihlali giderme hususundaki yükümlülüklerini bütünüyle ifa ettiği söylenemeyecektir. İhlalin tam olarak giderildiğinden söz edilebilmesi için hukuka aykırı işlem tesis edilmemiş olsaydı idari sürecin olağan akışı içinde başvurucu hangi tarihte astsubaylığa atanacaksa o tarihten itibaren oluşan parasal hak farklarının da karşılanması gerekir.“ [Narin Nihal Parlak B.No: 2019/16487) başvurusu]
“Ayrıca İdarenin tesis ettiği işlemle hak ve özgürlüklerini ihlal ettiği başvurucuların uğradığı mali kayıpları telafi etmekle yükümlü kılınması hukuka aykırı işlem tesis edilmemesi konusunda kamu görevlileri yönünden caydırıcı bir etki de gösterebilecektir. Anayasa’nın 5. maddesi devlete, hak ve özgürlüklerin ihlalinin önlenmesi için caydırıcı tedbirler alma ödevi de yüklemektedir. İdare Mahkemesinin yorumu başvurucuların mülkiyet hakkına yapılan müdahale sebebiyle oluşan kayıplarının tam olarak telafi edilmesini önlediği gibi tazminat davasının hukuka aykırı işlem tesis edilmesine karşı caydırıcılık sağlama özelliğini de etkisiz hâle getirmiştir (benzer yöndeki değerlendirme için bkz. Demet Demirel ve diğerleri, § 46).” [Veysel Karani Kazar Başvurusu– (Başvuru Numarası: 2018/19595)- Karar Tarihi: 1/12/2022, R.G. Tarih ve Sayı: 3/2/2023 – 32093]
“Başvurucunun fiilen çalışmamasının kendi kusurundan değil, idarenin hukuka aykırı işleminden kaynaklandığı dikkate alınmalıdır. Hukuka aykırılığı yargı kararıyla tespit edilmiş olan görevlendirmeye son verme işleminin tesis edilmemesi durumunda başvurucunun iş güvenliği uzmanlığı görevini ifa etmeyeceğinin düşünülmesi için hiçbir neden bulunmamaktadır. Görevini ifa etmeye amade bir durumda bulunan başvurucunun idarenin hukuka aykırı işlemi sebebiyle fiilen çalışmamasından idare lehine sonuçlar çıkarılması, mülkiyet hakkına yönelik ihlalin sonuçlarının giderilmesini önlemiştir.” [İsmail Güller Başvurusu – (Başvuru Numarası: 2019/30143)- Karar Tarihi: 16/3/2023]
Başvuru Hakkı
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu Esas No : 2015/527Karar No : 2017/1554 “Parasal ve özlük hakları yönünden süregelen etkiler doğuran idari işlemlere karşı yapılan her yeni başvuru üzerine idarece tesis edilecek işlemler hakkında, 2577 sayılı Yasanın 7. maddesinde öngörülen süre içerisinde dava açılabilmesi, aynı Yasanın 10. maddesi gereğidir.”
Alıntılanan karar gereği, örneğin ceza soruşturması neticesinde yerel mahkemede görülen bir dava veya açılan bir soruşturma dosyası size güvenlik soruşturma kapsamında engel oluşması halinde, Soruşturma/kovuşturmanın neticesinin lehinize sonuçlanması halinde tüm haklarınızın saklı olduğunu vurgulamak gerekir.
Tekin Hukuk Bürosu
Tekin Hukuk Bürosu, müvekkillerine idari başvuru, idare mahkemelerinde dava açma, dava takibi ve uyuşmazlık çözümü konularında hukuki danışmanlık sağlamaktadır. Özellikle güvenlik soruşturmasına ilişkin işlemlerin iptali ile geriye dönük mali ve özlük haklarının yasal çerçevede talep edilmesi konusunda kapsamlı hukuki destek sunmaktadır.
Ramazan Tekin
http://ramazantekin.av.trAdana‘da faaliyet gösteren Avukat Ramazan TEKİN, bir taraftan makale ve Yargıtay kararları yayımlayarak hukuk dünyasındaki güncel bilgilere erişimi kolaylaştırırken, diğer taraftan idare/vergi hukuku, ceza hukuku, tazminat hukuku, gayrimenkul hukuku, miras hukuku, medeni hukuk, icra iflas hukuku, iş ve sosyal güvenlik hukuku davalarında avukatlık hizmeti sunmaktadır.
One thought on “Güvenlik Soruşturması”